“Hello! It is me, your lovable friend Grover. Come over here towards me, come closer.” Via Virtual Reality (VR) brillen zien kleuters het blauwe pluizige karakter uit Sesamstraat vrolijk naar hen zwaaien. Afgesloten van de werkelijke wereld komt VR-Grover een stuk groter en realistischer over dan zijn TV-versie. Ook kan VR-Grover tot het puntje van je neus komen en daarmee de veilige afstand overbruggen. Ik vraag mij af of deze monsterlijke versie angsten bij de kleuters oproept of dat ze deze meer tastbare versie eerder omarmen als vriend. De resultaten zijn gemixt: krap de helft van de kleuters is niet bereid om naar VR-Grover toe te lopen. En toch doet de meerderheid VR-Grover na in een spelletje Simon Says en is zelfs bereid stickers met hem te delen.
(afbeelding van unreservedmedia.com)
Het zijn resultaten uit een zeldzame studie naar de effecten van VR-producties op kinderen. Zeldzaam, omdat kinderen tot dusver weinig aandacht krijgen in VR-onderzoek. VR valt onder de zogenoemde “immersieve” technologieën die virtuele omgevingen kunnen creëren die levensecht aanvoelen en waarin je helemaal opgaat. Dit stelt kinderen in staat om te spelen en te leren op manieren die anders onmogelijk, te gevaarlijk of te duur zouden zijn. Denk aan het besturen van vliegtuigen, het onderzoeken van de diepten van de oceaan, het uitvoeren van risicovolle scheikundige proefjes, het ontmoeten van mensen uit andere culturen in verschillende tijdsperiodes, reizen door het menselijke lichaam, en zelfs spelen met verschillende identiteiten. Ook in de zorg wordt VR vaker ingezet, bijvoorbeeld om sociale vaardigheden te oefenen, angsten en operatiestress te verminderen, en om kinderen de mogelijkheid te bieden om met anderen virtueel buiten te spelen.
VR wordt steeds goedkoper en toegankelijker. De verwachting is dat steeds meer kinderen in aanraking zullen komen met VR, maar eigenlijk weten we nog weinig van hoe kinderen VR beleven. Kinderen verwerken mediatechnologie en -inhoud anders dan oudere leeftijdsgroepen. Ze vinden het bijvoorbeeld lastig om fictie van realiteit te onderscheiden. Als jonge kinderen VR als realistischer ervaren dan volwassenen, worden ze er waarschijnlijk ook meer door beïnvloed: van invloedrijkere rolmodellen en leeromgevingen tot misschien wel nachtmerries, ongewenste leereffecten en zelfs valse herinneringen. Als early adopters van mediatechnologieën zijn de meeste kinderen erg geïnteresseerd in VR, maar zijn hun ouders enigszins bezorgd over de lichamelijke en psychische impact. Misschien zou er een kijkwijzer moeten komen voor immersieve technologie als VR.
De fascinatie voor (media)producten als VR voor kinderen had ik al voordat ik onderzoeker werd. Kinderen zijn mijn favoriete doelgroep: spontaan, bruut eerlijk, bomvol fantasie en soms nog onverwacht kwetsbaar en lief. Tel daarbij op dat ze om de zoveel jaar veranderen en groeien door mentale en sociale ontwikkelingen en je kunt concluderen dat deze doelgroep nooit saai is. Immers, wat werkt voor een 4-jarige, werkt niet meer bij een 7-jarige en al helemaal niet bij een 12-jarige. Ik wil graag weten hoe we media effectief kunnen inzetten om kinderen gelukkiger, gezonder, zelfverzekerder en slimmer te maken. Binnen het lectoraat HEMD probeer ik daarom de mediavoorkeuren en -kwetsbaarheden van verschillende leeftijdsgroepen inzichtelijk te maken en toe te passen. Mijn droom is om uiteindelijk “meegroeiende” media-inhoud te ontwikkelen. Denk bijvoorbeeld aan het karakter Grover dat naarmate je ouder wordt automatisch zijn uiterlijk, spraak en gedrag aanpast aan jouw voorkeuren. Op die wijze kan Grover een duurzaam rolmodel worden. Het is ook geen toeval dat mijn missie een karakter aanhaalt, want binnen het lectoraat heb ik een onderzoekslijn die zich helemaal richt op hoe we interacteren en relaties opbouwen met niet-menselijke actoren – zoals een fictief karakter, robot of chatbot – en hoe dit onze ideeën en gedrag kan beïnvloeden.
Vanuit deze achtergrond neem ik de uitnodiging van VR-Grover aan om dichter naar hem toe te komen. Niet om Simon Says met hem te spelen, maar om zijn wereld te verkennen door de ogen van kinderen van verschillende leeftijden. Ik nodig je uit om mee te gaan op mijn zoektocht en antwoord te vinden op de vraag wanneer interacties met VR-karakters voor kinderen een goed idee is. Hiervoor moet ik onder andere achterhalen hoe VR-karakters verschillen van karakters in andere mediavormen, hoe kinderen interacteren en potentieel relaties vormen met VR-karakters, wat de voor- en nadelen zijn van VR-karakters voor verschillende leeftijdsgroepen, en in welke situaties interacties met VR-karakters tot gewenste effecten leidt. Concreet moet de zoektocht leiden tot een aantal voorwaarden waaraan VR-karakters voor kinderen moeten voldoen.
Natuurlijk ben ik ook benieuwd naar jouw eigen vragen, meningen en toekomstideeën over VR- karakters voor kinderen. Dus stuur mij jouw mooie en minder goede voorbeelden van VR-producties, laat me weten wat kinderen in jouw eigen omgeving van VR- karakters vinden of stuur me tips over artikelen of experts die een bijdrage willen leveren.
Een bijdrage leveren? Mail mij via hemdmissies@hu.nl
De producties voor deze missie worden ondersteund door redacteur Maxim Hardebol
Bekijk hieronder eerdere items van deze missie:
VR: ervaring en beleving, een terugblik
De werking van karakters in VR
Digitaal kinderen leren laten spelen
Ha Simone. Een heel mooie missie waar qua onderzoek duidelijk nog een wereld te winnen valt. Ik moet hierbij in eerste instantie denken aan de experience die het waterliniemuseum heeft waarin met VR een parachutesprong kan worden gemaakt. Een jaar geleden geweest en mijn zoontje heeft het er nog over. Het maakt heel veel indruk. Hiermee kan je dus zeker heel veel bereiken bij kinderen, maar waar zet je het dan het beste voor in? Heel veel succes en ik kijk uit naar de resultaten die hieruit voortkomen!